Kokular birçok eski medeniyetten günümüze bir terapi yöntemi olarak kullanılagelmiştir. Uçucu yağlarla terapi, Mısır ve Hindistan gibi ülkelerde binlerce yıllık geleneğe dayalı bir bitkisel tedavi yöntemidir. Bu yöntemde doğal otlardan, çiçeklerden ve bitkilerden elde edilen aromatik yağlar kullanılır. Her ne kadar eski bir gelenek de olsa Aromaterapi Gatte Fosee ile modern bilimde kendine yer bulmuştur.
Aromaterapi çalışmaları, özellikle kokuların duygudurum üzerindeki etkilerinden yola çıkarak hastaların durumlarını iyileştirmek amacıyla kullanılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda Aromaterapinin duygudurumu ve davranışı pozitif yönde etkilediğine dair çalışmalar bulunmaktadır. İnsan yaşamında koku duyusu çok önemli olmakla birlikte diğer duyulara göre daha az kullanılan bir duyudur. Psikoloji alanında da görsel, işitsel ve dokunmayla ilgili pek çok uyarıcı, farklı amaçlarla kullanılırken, kokusal uyaranlar daha az çalışılmaktadır. Koku ve psikoloji arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmalar diğer duyularımızla ilgili yapılan çalışmalara kıyasla az, görece çok gelişmemiş bir alan olmakla birlikte ilerlemeye de hayli müsaittir. Genel anlamda kokuların bellek, dikkat, duygudurum v.b. üzerindeki etkileri aromaterapinin en çok ilgi çeken konular arasında yer alır.
Psikoloji, beynin bizi çevreleyen gerçeklik hakkında bilgi alma, objektif dünya şeklini oluşturma ve kendi davranış ve faaliyetlerini bu temelde düzenleme yeteneğidir.
Yaşamımızın en büyük sanatı, kendi bedenimizde doğru bir şekilde yaşamayı ve onun tüm kaynaklarını kullanmayı öğrenmektir!
Negatif psiko emosyonel durumlar iki bileşen içerir:
1)Sebep (trigger); duygusal bir tepkiyi tetikleyen bir olay, düşünce veya hastalık.
2)Beynin biyokimyası; Beyindeki biokimyasal süreçler.
Beyinde oluşan biyokimyasal süreçleri farklı yöntemlerle normal haline döndürebilir ya da başka bir deyişle, iyileştirebiliriz. Bu süreçte kullanılan yöntemlerden birisi de Aromapsikolojidir.
Aromapsikoloji, Aroma-Teşhis; uçucu yağların yardımıyla zihinsel (psikolojik), hormonal durumun tespitidir.
Aromapsikolojide uçucu yağlar ana özelliklerine göre beş gruba ayrılır.
- Ahenkleştirici etkili (Harmanonizatörler)
- Uyarlama etkili (Adaptojenler)
- Süreklilik sağlayıcılar (Stabilizatörler)
- Gevşetici etkili (Relaksantlar)
- Uyarıcı etkili (Canlandırıcı, stimulatörler)
Uçucu yağlar, biolojik düzenliyicidirler, her insan bilinçaltı içgüdüsüyle o an ihtiyacı olan biodüzenleyiciyi seçmektedir. Aromapsikolojik Aroma-Teşhis yöntemiyle zihinsel ve fiziksel süreçler tespit edilerek integratif tıp yaklaşımıyla yardımcı olunmaktadır.
AHENKLEŞTİRİCİ ETKİLİ YAĞLAR (HARMONİZATÖRLER)
Ahenkleştirme grubunda yer alan uçucu yağların etkileri;
Bu gruptaki uçucu yağlar, sinirsel ve psikolojik durumların ahengini sağlamaktadırlar. Bu yağlar orta derece stimülator, relaksant ve adaptojen oldukları için tüm bu yönlerde eşit etki gösterirler. Bu da bu yağların, psikolojik süreçlerde ahengini sağlamaktadır. Ahenkleştirme etkisine sahip olan uçucu yağların bazıları:
Canarium luzonicum,Commiphora myrrha, Bulnesia sarmientoi,Styrax tonkinensis,Boswella carterii vb.
UYARLAMA ETKİLİ YAĞLAR (ADAPTOJENLER)
Uyarlama grubunda yer alan uçucu yağlar; Stres ve stres sonrası bozukluklarda, adaptasyon gerektiren durumlarda, ani hava koşulları ve zaman dilimi değişimlerinde etkilidirler. Uyarlama etkisi; genel iyilik halinin iyileşmesi, psiklojik durumun normalleşmesi, otonom sinir sisteminin düzenlenmesi olarak kendisini gösterir. Bütün yağlar uyarlama etkisine sahip olabilirler, ama hafif, orta ve yüksek derecelere göre ayrılırlar.
Yüksek derecede uyarlama etkisine sahip olan uçucu yağların bazıları: Cedrus atlantica,Abies sibirica,Picea abies,Citrus bergamia,Artemisia taurica vb.
SÜREKLİLİK SAĞLAYICI ETKİLİ YAĞLAR (STABİLİZATÖRLER)
Süreklilik sağlama grubunda yer alan uçucu yağların etkileri; Emosiyonel olarak sürekli duygu değişimi yaşayan insanlarda psiklojik ve emosiyonel durumunun sabitliğini sağlarlar.
Yüksek derecede süreklilik etkisine sahip olan uçucu yağların bazıları:
Citrusa urantium,Citrus aurantium,Jasminum sambac,grandiflorum,Melissa officinalis,Vanilla planifolya vb.
GEVŞETİCİ ETKİLİ YAĞLAR (RELAKSANTLAR)
Gevşetici grubunda yer alan uçucu yağların etkileri; Sinir sisteminin ve psikolojik gerginliğin giderilmesi, sinir sisteminin aktivetisinin yavaşlatılması, kasların gerginliğini azaltılması. Sedatif ve uyku etkisi oluşturabilmektedirler. Bütün yağlar gevşetici etkiye sahip olabilirler ama hafif, orta ve yüksek derecelere göre ayrılırlar.
Yüksek derecede gevşetici etkiye sahip olan uçucu yağların bazıları:
Aniba rosaeodora,Salvia sclarea,Myristica frangrans, Pogostemon cablin,Cananga odorata vb.
CANLANDIRICI (UYARICI, STİMÜLATÖR) ETKİLİ YAĞLAR
Uyarıcı grubunda olan uçucu yağların etkileri; Sinir sisteminin uyarılması. Psikolojik, zihinsel aktivitelerinin ve performansının yükseltilmesi. Dikkat konsantrasyonunun iyileştirilmesi. Moral yüksekliği. Bütün yağlar uyarıcı etkiye sahip olabilirler ama hafif, orta ve yüksek derecelere göre ayrılırlar.
Yüksek derecede uyarıcı etkiye sahip olan uçucu yağların bazıları:
Cinnamomum zeylanicum,Rosmarinus officinalis,Ocimum basilicum,Piper nigrum,Eugenia caryopyllata vb.